।। जय जय रघुवीर समर्थ ।।
सादर वंदन !
सर्वांना शारदीय नवरात्रीच्या हार्दिक शुभेच्छा !
जवळ-जवळ महिन्याभराचा कालावधी लोटला, आपल्या व्यस्ततेमुळे मला श्रुंखलेला पुढे नेणे संभव झाले नाही. आज नवरात्रीच्या शुभदिवसापासून वेळ-व्यवस्थापनाची ही श्रुंखला पुढे नेण्याचा प्रयत्न करीत आहे.
मागील अंकात परेटोच्या ८०/२० नियमाद्वारे आपल्या कार्याचे विश्लेषण कसे करावे हे आपण बघितले. परेटोचा हा ८०/२० या नियमाला समतोल साधण्याचा नियम देखील म्हणतात. कुठल्याही क्षेत्रातील असंतुलनाचे आकलन करण्यास हा नियम फार उपयोगी पडतो आणि या नियमाच्या आधारे विश्लेषण केल्यास हा आपल्या उत्पादकतेत, वेळ-व्यवस्थापनांत, स्वभावात, विक्रीत सर्व क्षेत्रात आपण पराकोटीचा बदल घडवू शकतो. कसे ते आपण उदाहरणाच्या माध्यमाने आपण मागील अंकात बघितले. आपली कार्य-योजना आखण्यास परेटोचा ८०/२० नियम फार उपयोगी पडतो. मागील अंकात आपण जे उदाहरण बघितले होते त्यास आज पुन्हा एकदा बघूया.
वरील तालिकेत एका कंपनीने २० ग्राहक निवडून त्यांच्याकडून वर्षभरांत मिळालेला एकूण व्यवसाय
(रु.१,८१,००,०००/-) दर्शविलेला आहे. ग्राहक क्रमांक १ ते २० पर्यंत प्रत्येकाकडून वर्षभरांत मिळालेला एकूण व्यवसाय क्रमवार दर्शविलेला आहे. यालाच ग्राहक संख्येच्या क्रमात न दर्शविता, मिळालेल्या व्यवसायाच्या आधारावर अधिक ते न्यून या क्रमांत खालील तालिकेमध्ये दर्शविले आहे - 
वरील तालिका क्रमांक २ वरून कळते की आपण आपल्या सर्व ग्राहकांपैकी २०% ग्राहक जे आपल्याला अधिक व्यवसाय देतात , त्यांच्यावर आपण आपले लक्ष अधिक केंद्रित केले पाहिजे. त्या ग्राहकांना विशेष सवलत, विशेष सेवा दिली पाहिजे. त्यांच्याशी आपले संबंध अधिक वाढविण्यात लक्ष दिले पाहिजे , त्यांच्या तक्रारी प्राथामिकतेने दूर केल्या पाहिजे जेणेकरून ते आपल्याला आणखी अधिक व्यवसाय देतील.
आता या विश्लेषणाचा उपयोग पुढच्या आखणीत कसा करावा हे आपण बघूया -
- सर्वप्रथम आपण हे ठरवायला हवे की २०% ग्राहकांपासून मिळणारा ८०% व्यवसाय आपल्यासाठी अधिक महत्वपूर्ण आहे की ८०% ग्राहकांकडून मिळणारा २०% व्यवसाय अधिक महत्वपूर्ण आहे. साहजिक आहे आपण २०% ग्राहकांकडून मिळणाऱ्या ८०% व्यवसाय आपल्यासाठी अधिक महत्वपूर्ण आहे. आपला व्यवसाय वाढविण्यात, आपले टर्न-ओवर वाढविण्यात ह्या २०% ग्राहकांचा सिंहाचा वाटा आहे. त्या उत्पादांच्या (Products) विक्री वर अधिक लक्ष केंद्रित केले पाहिजे जे उत्पाद हे २०% ग्राहक विकत घेऊन आपल्याला ८०% व्यवसाय देतात. म्हणून आपल्याला या ग्राहकांसारखे अन्य ग्राहक शोधायला हवे.
- आपले संपूर्ण लक्ष या २०% ग्राहक आणि त्यांना हवे असलेल्या उत्पादांवर केंद्रित केले पाहिजे. आपल्या या उत्पादांना आणि या ग्राहकांना प्राथमिकता देऊन त्याचे वेळशीर उत्पादन (Timely Manufacturing) करावे. प्रत्येक उत्पाद त्रुटी-रहित (Zero-defect) असावा म्हणून गुणवत्तेला (Quality ) देखील प्राथमिकता आणि महत्व दिले पाहिजे. आपल्याला जर गुणवत्तेसाठी अधिक किंमत जरी मोजावी लागली तरी आपल्या मनांत किंतु-परंतु येता कामा नये कारण गुणवत्तेमुळे ग्राहकाची संतुष्टी मिळते आणि त्याच्याशी आपल्या नात्यांचे बंध आणखी बळकट होतात ज्याचा दूरगामी परिणाम आपल्यासाठी फार हितकारक ठरतो. गुणवत्तेकडे थोडा काणाडोळा (दुर्लक्ष) करून आपण तात्कालिक फायदा मिळवू शकतो किंवा थोडा पैसा वाचवू शकतो पण हे परिणामी आपल्यासाठी अहितकारक ठरत असते पण गुणवत्तेला आपण प्राथमिकता दिल्यास आपले ग्राहकाबरोबर संबंध एवढे प्रगाढ होतात की बऱ्याचदा आपल्या एकाद्या उत्पदाची किंमत आपल्या प्रतीद्वन्द्वीपेक्षा अधिक जरी असली तरी आपल्या गुणवत्तेच्या आणि संबंधांच्या आधारे ग्राहक किंमतीला दुय्यम दर्ज्याचे महत्व देऊन आपला उत्पाद विकत घेतो.
- आपण वरील विश्लेषणात बघितले की आपले ८०% ग्राहक आपल्याला केवळ २०% व्यवसाय देतात. मग अश्या ग्राहकांना सोडायला हवे कां ? आपल्या जवळ जर समुचित संसाधनांचा (Resources)अभाव असला तर आपण या २०% व्यवसाय देणाऱ्या ८०% ग्राहकांकडे लक्ष देण्यात वेळ घालविण्यापेक्षा ८०% व्यवसाय देणाऱ्या २०% ग्राहकांवर लक्ष केंद्रित करून आपला व्यवसाय वाढवायला हवा. पण आपल्या जवळ जर समुचित साधन असतील किंवा समुचित साधने मिळविण्यासाठी गुंतवणूक करायची आपली तयारी असल्यास एक स्वतंत्र टीम बनवून त्या टीमला या २०% व्यवसाय देणाऱ्या ८०% ग्राहकांची जवाबदारी स्वतंत्रपणे द्यायला हवी जेणेकरून आपल्याला दोन्ही पक्षाकडून व्यवसाय मिळत राहील. या २०% व्यवसाय देणाऱ्या ग्राहकांवर आपण आपले कमीत कमी लक्ष आणि कमीत कमी वेळ द्यायला हवा. यातून वाचणारा वेळ आपण आपला व्यवसाय वाढवण्याच्या योजनेच्या आखणीत, ८०% व्यवसाय देणाऱ्या २०% ग्राहकांसारखे आणखी नवीन ग्राहक विकसित करण्यात गुंतवायला हवा.
अश्या प्रकारे परेटोचा ८०/२० नियम आपली कार्य-योजना आखण्यात फार उपयोगी ठरतो.
No comments:
Post a Comment